Aviaqəzalarda dünyasını dəyişən dövlət başçıları – SİYAHI

Mayın 19-da İranın Şərqi Azərbaycan vilayətində Prezident Seyid İbrahim Rəisini aparan helikopter qəzaya uğrayıb. Aviaqəza zamanı helikopterin göyərtəsində prezidentdən başqa, höccətül-islam, Təbrizin imam cüməsi Seyid Məhəmməd Al-Haşim, xarici işlər naziri Hüseyn Əmir-Abdullahian, Şərqi Azərbaycanın qubernatoru Malik Rəhməti, pilot, ikinci pilot, sərnişin köməkçisi, mühafizə dəstəsinin rəhbəri və mühafizəçilərdən biri olub.

İbrahim Rəisi aviaqəzada həlak olan yeganə dövlət başçısı olmayıb. Müxtəlif dövrlərdə bir sıra prezidentlər oxşar faciələrdə həyatlarını itiriblər. 

Abdul Salam Mohammed Aref – 1963-66-cı illərdə İraq prezidenti. Monarxiyanın devrilməsində aparıcı rol oynayıb. İraqın cənubunda təyyarə qəzasında həlak olub.

Rene Barrientos Ortuno – 1966-cı ildə Boliviya prezidenti seçilib. O, kəndli könüllülərə və orduya arxalanaraq repressiv antifəhlə siyasəti aparırdı. 1967-ci ildə Ernesto Çe Gevaranın tutulduqdan sonra edam edilməsinə şəxsən göstəriş verib. 1969-cu ildə Arkedə (Koçabamba) eniş zamanı helikopter qəzasında ölüb. Bu günə qədər prezidentin helikopterinin vurulması ehtimalı ilə bağlı məlumatlar yayılsa da, bütün araşdırmalar bunun qəza olduğunu göstərib.

Məhəmməd Ziyaülhaqq – 1978-ci ildə Pakistan prezidenti seçilib. 1988-ci il avqustun 17-də Ziyaülhaqq ABŞ-nin M-1 “Abrams” tankının nümayiş sınaqlarının keçirilməli olduğu Teypur Tamevali poliqonuna yollanıb. Sınaqlar başa çatdıqdan sonra İslamabada qayıtmaq istəyən prezidentin olduğu “Hercules” təyyarəsi Lahor şəhəri yaxınlığında qəzaya uğrayıb. Göyərtədə olan 37 nəfərdən heç biri sağ qalmayıb.

Lex Kaçinski – 2005-ci ildə Polşa prezidenti seçilib. 10 aprel 2010-cu il səhər saatlarında Lex Kaçinski və həyat yoldaşı Mariya Varşavadan Smolenskə yollanıblar. Səfərin məqsədi Katın qətliamının 70-ci ildönümü günü Smolensk yaxınlığındakı Katın Memorialını ziyarət etmək olub. Dumanda “Smolensk-Severnı” hava limanına enərkən təyyarə uçuş-enmə zolağından 1,5 km aralı keçib və ağaclara dəyib. Təyyarədə prezidentlə birgə Polşanın siyasi, hərbi, ictimai və din xadimlərindən ibarət nümayəndə heyətin hamısı (ümumilikdə 88 sərnişin və 8 ekipaj üzvü) həlak olub.

Ramon del Fierro Maqsaysay – 1953-57-ci illərdə Filippin prezidenti vəzifəsində çalışıb. 16 mart 1957-ci ildə Maqsaysay Manilanı tərk edərək Sebu şəhərinə tədbirə yollanıb. Həmin gecə Sakit okean vaxtı ilə saat 1 radələrində o, Manilaya qayıdan “Mount Pinatubo” prezident təyyarəsinə minib. Martın 17-də səhər tezdən təyyarənin itkin düşdüyü elan edilib. Axşam təyyarənin Mannunqal dağında qəzaya uğradığı öyrənilib. Göyərtədə olan 25 sərnişindən yalnız jurnalist Nestor Mata sağ qalıb.

Samora Moyzeş Maşel – marksizm-leninizm məktəbinin sosialist baxışlarına sadiq siyasətçi Mozambikin müstəqillik əldə etdikdən sonra ilk prezidenti (1975-ci ildə) olub. 1986-cı ildə Zambiya səfərindən sonra təyyarə qəzasında həlak olub. Fəlakəti araşdıran beynəlxalq komissiya bunun ekipajın səhvi nəticəsində baş verdiyi qənaətinə gəlib.

Siprien Ntaryamira – 1994-cü il fevralın 5-dən aprelin 6-dək Burundi Respublikasının prezidenti olub. 1994-cü ilin aprelində Ntaryamira Tanzaniyanın Dar-es-Salam şəhərində Burundi və qonşu Ruandada hutu və tutsilər arasında silahlı münaqişələrin həlli cəhdinə həsr olunmuş toplantıda iştirak edib. 6 aprel 1994-cü ildə oradan qayıdan Ntaryamiranı və Ruanda Respublikasının prezidenti Juvenalya Xabiarimananı daşıyan təyyarə Kiqali aerodromuna yaxınlaşarkən zenit raketi ilə vurulub. Hər iki prezident ölüb.

Juvenalya Xabiarimana – 1 avqust 1973-cü ildən 6 aprel 1994-cü ilə qədər Ruanda Respublikasının prezidenti olub. 6 aprel 1994-cü ildə raketlə təyyarənin vurulmasına görə Burundi Respublikasının prezidenti Siprien Ntaryamira ilə birlikdə həlak olub.

Xayme Roldos Agilera – 10 avqust 1979-cu ildən 1981-ci il mayın 24-dək Ekvador prezidenti olub. Onun olduğu təyyarə 24 may 1981-ci ildə Loxa əyalətindəki Uayrapunqoda qəzaya uğrayıb. Faciə nəticəsində bütün sərnişinlər – Roldosun arvadı Marta Bukaram, müdafiə naziri Marko Subia Martinez və hərbçilər həlak olub. O, prezidentliyi dövründə insan haqları məsələsinə diqqəti ilə seçilib. Onun təyyarə qəzasında ölməsi sui-qəsdin qurbanı olması ilə bağlı ittihamlara səbəb olub.

Boris Traykovski – 1999-2004-cü illərdə Makedoniya Respublikasının prezidenti olub. 2004-cü il fevralın 26-da beynəlxalq konfransda iştirak etmək üçün Bosniya və Herseqovinaya gedən prezidentin təyyarəsi Hrqud dağının yamaclarına düşərək qəzaya uğrayıb. Təyyarədə Makedoniya prezidenti ilə yanaşı, onun administrasiyasının bir neçə üzvü də olub. Traykovskinin cəsədi, digər ölənlərin əksəriyyəti kimi, yandığı üçün genetik ekspertizası ilə müəyyən edilib.

Xose Feliks Estiqarribiya İnsaurralde – 1939-40-cı illərdə Paraqvayın 38-ci prezidenti olub, diktator kimi tanınıb. 7 sentyabr 1940-cı ildə Loma Qrandeyə uçuş zamanı onun və həyat yoldaşı Miranda Kuetonun olduğu təyyarə qəzaya uğrayıb.