Aşura – islam tarixində faciə, dərd və böyük dərs günü. İmam Hüseyn (ə) və Kərbəla şəhidi olan yaxınlarının haqqa və ədalətə sadiqliyinin simvolu kimi bütün şiə dünyasında 10 Mühərrəm – Aşura günü dərin hüzn və matəm günü kimi qeyd olunur. Bu gün İslamda zülmə qarşı dirənişin, haqqın müdafiəsinin, insan şərəfinin qorunmasının əbədi rəmzidir. Hər il İmam Hüseynin (ə) Kərbəla səhnəsində canını qurban verməsi müsəlmanlara haqq-ədalət naminə fədakarlıq dərsi verir.
Klassik şiə təqvimlərində Məhərrəm ayının 10-cu günü hicri-qəməri təqvim əsasında dəqiqliklə müəyyən olunur. İslamda mühüm dini günlər hicri-qəməri aylara görə qeyd edilir və şəriət baxımından hər ilin konkret miladi tarixlərinə görə yox, ayın görünməsi (hilal) əsasında təyin edilir. Şəriətə əsaslanan ənənədə Aşura qətiyyən fərqli tarixlərdə keçirilmir – çünki bu, həm dini qaydalara, həm də müsəlman birliyinə ziddir.
2025-ci ildə Aşura günü hicri-qəməri təqvimlə 10 Mühərrəm 1447-ci il tarixinin miladi təqvimdə 6 iyul 2025-ci ilə təsadüf etməsi alimlər və islam elmi mərkəzləri tərəfindən təsdiq edilib. Lakin bu il Azərbaycanda bir çox məscidlərdə və dini icmalarda Aşura mərasimləri 5 iyul 2025-ci ildə keçirilməyə başlanıb. Sosial şəbəkələr, xəbər saytları və televiziya kanalları insanların diqqətini cəlb etmək üçün aşura mərasimlərinin başladığını elan edib, insanlarda 5 iyulun aşura olduğu barədə yanlış təsəvvür yaradıb. Bu hadisə, təəssüf ki, kütlə psixologiyasından istifadə edərək cəmiyyətin dini emosiyalarını manipulyasiya edən bir media oyununa çevrilib.
Bu hal dini əsaslardan, elmi-fiqhi təqvimdən kənar yanaşmanın və eyni zamanda, müəyyən dairələrin dini mərasimləri öz maraqları üçün istifadə etmələrinin nəticəsidir. Üstəlik, Azərbaycanda bəzi təbliğatçılar və din xadimləri öz təsəvvürlərinə uyğun tarixləri elan etməklə şiə aləmi ilə ayaqlaşmır, əksinə onlardan ayrılaraq öz təqvimlərini tətbiq etməyə çalışırlar. Hətta bu məsələdə sünni məzhəbini təmsil edən Türkiyə təqviminə uyğun hərəkət etməyə meylli davranışlar, ya da sionist dairələrdən alınan vəhdət pozucu tövsiyələr barədə iddialar da cəmiyyət arasında geniş yayılıb. Çünki belə yanlış tarixlərin irəli sürülməsi, əslində, müsəlmanların həmrəyliyini sarsıdır, şiə aləmində təfriqəyə səbəb olur.
Azərbaycan ictimaiyyəti artıq illərdir müxtəlif məsələlərdə “kütləvi informasiya vasitələrinin” (KİV) hipnozuna uğrayır. Media vasitəsilə yayılan yanlış tarixlərlə insanlar emosional təsir altına salınır və həqiqət unudulur. Halbuki şəriətə əsaslanan fiqh normalarında yalnız astronomik hesablamalar və rəsmi dini mərcəiyyətin elan etdiyi tarixlər qəbul edilir. Əgər Aşura günü qəməri ayın 10-na təsadüf etmirsə, hansı tarixdə keçirilirsə keçirilsin, bu əməlin savabı şübhəlidir və əslində bu, aşuranın müqəddəsliyini təhrif etmək deməkdir.
Aşura mərasiminin əsil mahiyyəti İmam Hüseynin (ə) zülm hakimiyyətinə qarşı üsyanı, ədalət və haqq naminə canını fəda etməsi, insanları təslimçilikdən qurtarıb haqqı müdafiə etməyə çağırmasıdır. Onun qiyamı dünya müsəlmanlarına zülmə qarşı boyun əyməməyi, dinin, şərəfin, insani dəyərlərin ucalığını qorumağı öyrədir. Əgər Aşura mərasimləri şəriətə uyğun tarixdə və forma ilə keçirilmirsə, əslində məqsədini itirir: Aşura şouya, sadəcə emosional toplaşmaya çevrilir.
Buna görə də 2025-ci il üçün düzgün tarix 6 iyul 2025-ci il, bazar günü olaraq qeyd olunmalıdır. 10 Mühərrəm 1447-ci il bu günə düşür. Hər bir müsəlman bu tarixdə İmam Hüseynin (ə) əziz xatirəsini yad etməli, əsl Aşura ruhunu anlamalı və mərasimlərdə düzgün niyyət və şəriətə uyğun əməllə iştirak etməlidir. Qeyri-dəqiq tarixdə keçirilən mərasimlər isə bir tərəfdən müsəlman birliyinə zərbə vurur, digər tərəfdən Aşuranın ruhani vəhdət simvolu rolunu zəiflədir.
İmam Hüseyn (ə) buyururdu: “Zillət bizdən uzaqdır!” – Onun bu şüarı yalnız siyasi-mənəvi dirənişi yox, həm də dini məsələlərdə sədaqəti, həqiqətə bağlılığı simvolizə edir. Aşura mərasimləri də bu şüara sadiq qalaraq qəməri təqvimə və şiə əhkamına əsaslanmalı, yanlış tarixlər və yanlış təbliğat vasitəsilə haqqın simvolu təhrif olunmamalıdır. İnsanlar kütləvi psixozdan və mediada yayılmış yalnış məlumatlardan ayıq olub, dini mərasimlərini elmi-fiqhi əsaslarla, düzgün niyyət və vaxtda keçirməyi öyrənməlidirlər.