ABŞ prezidenti Ukraynaya yeni silah tədarükünü elan edib və Rusiyaya razılaşma üçün 50 günlük möhlət verib
ABŞ Prezidenti Donald Tramp ukraynalı həmkarı Volodimir Zelenskiyə Rusiya ərazisinin dərinliklərinə zərbələr endirməyə çağırıb. Hətta Vaşinqton tərəfindən uzun mənzilli raketlər verildiyi təqdirdə Moskvaya hücum edib-edə bilməyəcəyini soruşub. Bu barədə Financial Times (FT) 15 iyul tarixli hesabatında mənbələrə istinadən məlumat verib.
Mənbələrin bildirdiyinə görə, sözügedən dialoq 4 iyul tarixində ABŞ və Ukrayna rəsmiləri arasında baş tutan telefon danışığı zamanı qeydə alınıb.
“Volodimir, Moskvaya zərbə endirə bilərsən? … Sankt-Peterburqa da?” – Trampın Zelenskiyə belə sual verdiyi iddia olunur.
“Əlbəttə. Əgər siz bizə silahları versəniz, edə bilərik,” – Zelenskinin cavabı belə olub.
Hesabata görə, Tramp bu strategiyanı dəstəklədiyini bildirib. Məqsəd Moskvanı danışıqlara qayıtmağa məcbur etmək və “ruslara ağrı hiss etdirmək”dir.
Danışıqlarla bağlı məlumatlı olan bir Qərb rəsmisi bildirib ki, bu söhbət Qərbin Ukraynaya uzun mənzilli silahlar vermək istəklərini əks etdirir. Məqsəd “müharibəni birbaşa Moskvalıların qapısına gətirmək”dir.
Bu mövqe son vaxtlar ABŞ rəsmiləri tərəfindən də qapalı şəkildə səsləndirildiyi bildirilir. Həm Zelenski, həm də Ağ Ev bu barədə şərh verməkdən imtina edib.
FT-yə danışan üç mənbə bildirib ki, Tramp və Zelenski arasındakı bu söhbətdən sonra ABŞ tərəfi Ukrayna prezidentinə ötən həftə Romada təqdim etdiyi silahların siyahısını hazırlayıb.
Washington Postun 16 iyul tarixli məlumatına əsasən, Trampın Ukraynaya yeni silah tədarükü çərçivəsində Army Tactical Missile System (ATACMS) – uzun mənzilli raketlərin də göndərilməsi planlaşdırılır.
Hesabatda qeyd olunur ki, Tramp həmin silahların istifadə icazəsi ilə bağlı konkret mövqe açıqlamayıb. Lakin mənbələr bildirir ki, o, Ukraynanın ATACMS raketlərini 300 km-lik tam mənzildə istifadə etməsinə icazə verməyə hazırdır.
Qeyd edək ki, bu raketlər Moskva və Sankt-Peterburqa çatmasa da, Rusiya ərazisində yerləşən hərbi bazaları, hava limanlarını və silah anbarlarını vurmaq imkanına malikdir.
Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov 15 iyulda bildirib ki, “Vaşinqtonda, NATO ölkələrində və Brüsseldə qəbul edilən qərarlar Ukrayna tərəfindən sülh mesajı kimi deyil, müharibənin davam etdirilməsinə çağırış kimi qəbul olunur.”
Tramp bu həftənin əvvəlində Moskvanı danışıqlara məcbur etmək məqsədilə bir sıra yeni addımlar elan edib. Bunlara “kütləvi” silah və yardım tədarükü, o cümlədən Patriot hava hücumundan müdafiə sistemləri daxildir.
O, eyni zamanda Rusiyaya 50 günlük möhlət verərək bəyan edib ki, əgər razılaşma əldə olunmazsa, Rusiya məhsullarına 100 faiz tarif tətbiq ediləcək.
“50 gün ərzində razılaşma əldə olunmasa, ikinci dərəcəli tariflər tətbiq ediləcək. Bu çox sadədir, və tariflər 100 faiz olacaq,” – deyə Tramp əlavə edib.
Bu açıqlama, özünü “anti-müharibə prezidenti” kimi təqdim edən Tramp üçün siyasətdə kəskin dəyişiklik kimi qiymətləndirilib.
Qeyd edək ki, bu ilin mart ayında ABŞ və Rusiya Səudiyyə Ərəbistanında birbaşa danışıqlar aparmış, münaqişənin həlli üçün yol xəritəsi üzərində razılaşmışdılar.
Lakin həmin vaxtdan bəri Ukrayna Rusiya ərazisinə hücumlarını artırıb. İyun ayının əvvəlində Ukrayna dronları Sibir bölgəsində yerləşən onlarla Rusiya hərbi təyyarəsini hədəfə almışdı.
Son günlərdə isə Rusiya Ukraynaya rekord sayda dron və raket hücumu təşkil edib.
Peskov 15 iyulda bildirib ki, Rusiya hələ də “Rusiya-Ukrayna birbaşa danışıqlarının üçüncü raundunun vaxtı ilə bağlı Kiyev tərəfindən təklif gözləyir.”
Xatırladaq ki, bu ilin əvvəlində Türkiyədə Moskva və Kiyev arasında iki danışıqlar raundu baş tutmuşdu, lakin bunlar konkret nəticə verməmişdi.