Bəzi ələvilər bu yanğınları Suriyanın sahil bölgələrindən azlıq təşkil edən dini qrupu – ələviləri aradan qaldırmağa yönəlmiş daha geniş bir planın tərkib hissəsi kimi qiymətləndirirlər.
8 iyulda Suriyanın şimal sahilində yerləşən Laziqiyə vilayətində dağıdıcı meşə yanğınları beşinci gündür ki, davam edir. Bu bölgə ölkədəki ələvi azlığının sıx yaşadığı ərazilərdəndir və yayılan xəbərlərə görə, yanğınlar hökumətə bağlı ekstremist sünni silahlı qruplar tərəfindən qəsdən törədilib.
Güclü külək, yüksək temperatur və Laziqiyənin meşəlik dağlıq relyefi yanğınların söndürülməsini çətinləşdirir.
Suriyanın Mülki Müdafiə Qüvvələrinin (Ağ Dəbilqəlilər) üzvü Eymən əl-Natour bildirib: “Yanğınların miqyasını təsvir etmək mümkün deyil. Külək olmayanda onları söndürürük, amma külək yenidən əsəndə, sanki heç nə etməmişik kimi yanğınlar yenidən alovlanır. Külək odu qidalandırır.”
Suriyalı rəsmilərin bildirdiyinə görə, indiyədək təxminən 4,000 hektar meşə sahəsi yanıb. Yanğınlara qarşı əməliyyatlarda 80-dən çox komanda və 160 yanğınsöndürən avtomobil iştirak edir.
Türkiyə və İordaniyadan olan yanğınsöndürənlər də bölgəyə yardım üçün gəlib. Livan ordusu da yanğınların söndürülməsində iştirak etmək üçün iki helikopter göndərib.
Suriyanın Fəlakətlərin İdarə Edilməsi və Təcili Reaksiya naziri Raid əl-Saleh bazar ertəsi bildirib ki, vəziyyətlə bağlı Suriyanın müvəqqəti prezidenti Əhməd əl-Şəraya məlumat verib.
Davam edən yanğınlar Suriyanın yerli ərzaq istehsalını təhlükə altına salır, çünki Laziqiyənin dağlıq bölgələri ölkənin tütün, meyvə, tərəvəz, ət, toyuq, yumurta, pendir və süd təchizatının əhəmiyyətli hissəsini təmin edir.
Eyni zamanda, yanğınların təsadüfən başlamadığına dair xəbərlər yayılmağa davam edir – yanğınların çoxu ələvi kənd təsərrüfatı icmalarının yerləşdiyi ərazilərdə qeydə alınıb.
Bazar günü Suriyanın Demokratik Müşahidə Mərkəzi Teleqram vasitəsilə kəndlilərdən aldığı mesajlara əsaslanaraq bildirib ki, Daxili Təhlükəsizlik Xidmətinə məxsus nəqliyyat vasitələri Laziqiyə bölgəsində yerləşən Briyanes və Əl-Cancaniya kəndlərində yanğınlar törədiblər.
Mərkəz əlavə edib ki, Cəblə bölgəsindəki Əl-Müzayriyə kəndində də yanğın baş verib.
Hadisə şahidlərinin sözlərinə görə, Suriyadakı hökumət qüvvələrinə nəzarət edən Heyət Təhrir əş-Şam (HTŞ) təşkilatına məxsus dörd avtomobil kəndə gələrək yanğını törədib və ərazidən uzaqlaşıb. Əl-Müzayriyə kəndində çəkilmiş videoda yanğının yol kənarında düz xətt üzrə başladığı görünür.
Sosial şəbəkələrdə yayılan başqa bir videoda isə şübhəli yandırıcının bölgəyə yad olan bir ləhcə ilə danışaraq yerli sakinləri təhqir etdiyi və yağış yağsa belə “ərazini isti saxlayacağını” dediyi eşidilir.
Mart ayında Müdafiə Nazirliyi və Daxili Təhlükəsizlik Nazirliyinə bağlı silahlı qruplar tərəfindən həyata keçirilən böyük qətliamlar zamanı silahlılar Qərdaha şəhəri ətrafındakı meşələri bilərəkdən yandırdıqlarını videoya çəkərək paylaşmışdılar.
Bu qətliamlar zamanı silahlı şəxslər ev-ev gəzərək qarşılarına çıxan bütün ələvi kişiləri, eləcə də bəzi qadın və uşaqları qətlə yetiriblər. Ən azı 1,600 nəfər öldürülüb.
Bazar günü HTŞ-nin guya radikal qolu olan “Saraya Ənsar əs-Sünnə” qruplaşması yanğınların törədilməsinə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürüb.
Teleqramda yayılan açıqlamada qrup bildirib: “Uca Allahın köməyi ilə Saraya Ənsar əs-Sünnənin mücahid döyüşçüləri Məhərrəm ayının 8-də Laziqiyə bölgəsində yerləşən Qastal meşələrini yandırdılar. Bu da yanğınların digər bölgələrə yayılmasına, nüsəyrilərin [ələvilərin] evlərini tərk etmələrinə və bir neçəsinin boğularaq ölməsinə səbəb oldu.”
Ekstremist qrup həmçinin Dəməşqdə yerləşən Mar Elias kilsəsində törədilən və azı 25 nəfərin ölümünə səbəb olan intihar partlayışına görə də məsuliyyəti öz üzərinə götürüb. Hökumət dərhal bu hücumda İŞİD-i günahlandırsa da, hadisəyə Daxili Təhlükəsizlik Xidmətinin üzvlərinin də qarışdığı bildirilir.
Bəzi ələvilər Saraya Ənsar əs-Sünnənin əslində mövcud olmadığına, bu ad altında hökumətin məsuliyyətdən yayınmaq üçün öz cinayətlərini ört-basdır etdiyinə inanırlar.
Yanğınlarla bağlı X sosial şəbəkəsində paylaşım edən ələvi müşahidəçi bildirib: “Ənsar əs-Sünnə adlı heç bir qruplaşma yoxdur və heç vaxt olmayıb. Dağıdan, yandıran və öldürən Daxili Təhlükəsizlik Xidmətidir. Sonra bu əməli Ənsar əs-Sünnə adından öz üzərinə götürərək cinayətlərini gizlədir.”
The Cradle-a danışan bir ələvi kişi isə bu yanğınları Suriya hökumətinin sahil bölgələrini ələvilərdən təmizləməyə yönəlmiş daha geniş planın tərkib hissəsi kimi qiymətləndirib.
“Ələvi kəndlərində hətta qış aylarında belə yanğınların qeydə alınması məcburi köçürmə və demoqrafik dəyişikliklərlə bağlı ciddi şübhələr doğurur,” – deyə o bildirib.
Onun sözlərinə görə, ələvi əməkdaşlar heç bir əsas olmadan işlərindən çıxarılır, öz torpaqlarında öldürülürlər. İndi isə evləri və torpaqları yandırılır.
“Bu, beynəlxalq aləmin razılığı və narahatedici səssizliyi fonunda həyata keçirilən ələvilərin səssiz şəkildə məhv edilməsidir,” – deyə o sözlərini tamamlayıb.