Ənsarullah barədə ciddi kəşfiyyat boşluğunu doldurmaq üçün Təl-Əviv və Vaşinqton Yəmənə qarşı gizli kəşfiyyat müharibəsinə başlayıblar. Lakin müqavimət ruhuna qərq olmuş bir cəmiyyət və Sənanın susqunluq doktrinası gözlənildiyindən qat-qat çətin hədəfə çevrilib.
2023-cü ilin oktyabrında Yəmənin Ənsarullah-a bağlı silahlı qüvvələri, Fələstin müqavimətinin “Əl-Əqsa Tufanı” əməliyyatını dəstəkləmək və İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsinə qarşı çıxmaq üçün döyüşə qoşuldu. Bu gün, demək olar ki, iki il sonra, yeni bir döyüş meydanı yaranıb – nə Qırmızı dənizin sularında, nə də işğal altındakı Fələstin səmasında.
Bu müharibə nə PUA-ları, nə də ballistik raketləri əhatə edir. Bu, Səna hökumətinin daxili birliyini sındırmaq məqsədilə casusluq, psixoloji manipulyasiya və yumşaq nüfuz taktikaları ilə aparılan səssiz, davamlı və rəqəmsal bir işğaldır.
İşğalçı dövlətdən gələn telefon zəngləri
Gizli müharibə yavaş-yavaş başladı. Yerli bir televiziya kanalında işləyən yəmənli jurnalist Mahmud, naməlum beynəlxalq nömrədən mesaj aldı. Amma onun diqqətini çəkən təkcə tanış olmayan rəqəmlər deyildi, nömrənin altında göstərilən ölkə idi: “İsrail.”
“Bu, qorxulu idi,” – Mahmud “The Cradle”a danışır. – “Göndərən mənə tam adımla müraciət etdi, media işimi tərifləyib, sonra da məni komandalarına qoşulmağa dəvət etdi. Mən dərhal söhbəti silib atdım, onlar daha heç nə deməmişdən əvvəl.”
Mahmudun hadisəsi tək deyil. Sənada yaşayan Sami də eyni ssenaridə fərqli bir mesaj aldı. Özünü fələstinli həkim kimi təqdim edən bir Facebook hesabı onu yəmənli ekspertlə “akademik müzakirə”yə qoşulmağa dəvət etmişdi. Mesajda guya onu tövsiyə edən tanınmış yəmənlilərin adları da çəkilmişdi. Sami vəziyyətdən şübhələnib həmin şəxslərlə əlaqə saxladı, amma onların heç biri belə tədbirdən xəbərsiz idi.
“The Cradle” tərəfindən Yəməndəki jurnalist və fəallardan toplanmış təsdiqlənmiş ifadələrə görə, bu cəhdlər İsrail və ABŞ tərəfindən həyata keçirilən sürətlə genişlənən kiber-sızma və kadr toplama kampaniyasının bir hissəsidir.
Gizli kəşfiyyat səyləri xüsusilə 7 oktyabr 2023-dən sonra sürətlə artdı. Həmin vaxt Yəmən Qəzzanı birbaşa hərbi dəstəkləməklə döyüşə qoşuldu və bu, Təl-Əvivlə Vaşinqtonu Səna üzərində kəşfiyyat prioritetinə yönəltdi.
Kəşfiyyat boşluğu
Yəmənin pilotsuz uçuş aparatları və raket zərbələri İsrailin dəniz ticarət yollarını silkələdi, həmçinin işğal olunmuş ərazinin dərinliklərinə qədər gedib, əsas hərbi və iqtisadi infrastrukturu hədəfə aldı, hətta Ben Qurion Hava Limanına qədər çatdı. Bu, gözlənilməyən müqavimət cəbhəsi oldu və israilli təhlükəsizlik elitaları sonradan etiraf etdilər ki, bu, əhəmiyyətli bir kəşfiyyat boşluğunu üzə çıxardı.
“İsrailin bu düşmənlərlə [İran, Hizbullah və Həmas] uzun illərin tanışlığı var. Kəşfiyyat var və burada mühüm bir amil – quru manevri var, amma Yəməndə bunu edə bilmirik. Buradakı miqyas fərqlidir,” – deyə keçmiş israilli müdafiə rəsmisi və İsrailin Begin-Sadat Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin baş elmi işçisi Eyəl Pinkodan sitat gətirilir.
2023-cü il 18 noyabra qədər nə Mossad, nə də hərbi kəşfiyyat bölməsi Aman Yəməndə sızma və məlumat toplama fəaliyyətlərinə prioritet vermirdi. Amma Sənadan davamlı hücumlar başladıqdan sonra İsrailin daxili müzakirələri dəyişdi. Yəmənə qarşı “kəşfiyyat açıqlığı” çağırışları artdı ki, sürpriz riskini minimuma endirsinlər.
Keçmiş israilli müharibə naziri Aviqdor Liberman açıq şəkildə Yəməndə kəşfiyyat kanallarının qurulmasına, o cümlədən Ənsarullahı zəiflətmək üçün yerli proksi qüvvələrə dəstək verilməsinə çağırdı. Eyni zamanda, keçmiş milli təhlükəsizlik müşaviri Yaakov Amidror etiraf etdi ki, Təl-Əvivin təhlükəsizlik aparatları Yəməni və Ənsarullahın strateji hesablamalarını fundamental şəkildə səhv anlayıb.
Bu dönüş çox gec baş verdi. Səna artıq İsrailin qorxu yaratma doktrinasını pozmuş və kəşfiyyat infrastrukturunu genişləndirməyə məcbur etmişdi.
Yəmənlilərin onlayn hədəflənməsi
İsrailin Yəmən üzrə kəşfiyyat boşluğu fonunda Təl-Əviv mürəkkəb sızma və casusluq əməliyyatları ilə bu boşluğu kompensasiya etməyə başladı. Təhlükəsizlik mənbəsi The Cradle-a bildirib ki, “cəbhəyə cəlb etmə səyləri, əvvəlcə, Səna ləhcəsində və ya digər yerli dillərdə səlis danışan yəhudi yəmənliləri axtarmaqla başlayır. Məqsəd onları ölkə daxilindən kəşfiyyat toplamaq üçün agent kimi istifadə etməkdir.”
Bundan əlavə, mənbə daha bir böyüyən üsulu vurğulayır: kütləvi onlayn elanlar. Bu elanlar sosial şəbəkələrdə gəzərkən peyda olur və çox vaxt maliyyə mükafatları – bir milyon dollara qədər vəd edir, yaxud Ənsarullah fiqurları və ya “dəniz dəstək əməliyyatları” ilə bağlı məlumatlar qarşılığında ödəniş təklif edirlər.
Bəzi elanlar şübhəli, Mossad-la əlaqəli səhifələrdən, bəziləri isə ABŞ Xəzinədarlıq Departamenti və ya ABŞ səfirliyi kimi rəsmi səhifələrdən çıxır, özlərini isə “dəniz maraqlarının qorunması” və ya “qlobal naviqasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi” adı ilə təqdim edirlər.
“Təhlükəsizlik mənbəsi deyir: “Məqsəd aktiv dəniz cəbhəsi ilə əlaqəli xüsusi sahələr və ya hədəflər barədə kəşfiyyat toplamaqdır – Sənanın Qırmızı dəniz arenasındakı hərbi gücü ilə bağlı hər şey.”
O, açıqlayır ki, həbs edilən bəzi casuslar Avropa ölkələrində qabaqcıl kəşfiyyat təlimi alıblar və Yəmənə beynəlxalq təşkilatlar, media qurumları və ya inkişaf agentlikləri örtüyü altında qayıdıblar. Bu, onlara normal şəraitdə izlənməsi çətin olan geniş hərəkət imkanları verirdi.
Onların əsas tapşırıqları arasında həssas hərbi obyektlərin müşahidəsi, dəniz qüvvələri barədə detallı kəşfiyyat toplamaq, raket və pilotsuz aparatlarla bağlı texniki və əməliyyat məlumatlarını əldə etmək vardı. Onlar həmçinin diversiya və sui-qəsd əməliyyatları aparır, hava zərbələrini asanlaşdırmaq üçün koordinatlar ötürür və ənənəvi üsullarla izlənməsi çətin olan şifrəli cihazlardan, qabaqcıl casus proqramlarından və peyk rabitə sistemlərindən istifadə edirdilər.
Bu əməliyyatlar, zahirdə inkişaf və əməkdaşlığa yönəlmiş kimi görünən, lakin əslində iqtisadi, kənd təsərrüfatı, təhsil və təhlükəsizlik sektorlarında casusluq və diversiya qolları kimi fəaliyyət göstərən təşkilatlar vasitəsilə Yəmənə sızmağa yönəlmiş sistemli strategiyanın bir hissəsini təşkil edir.
Şəbəkələr diplomatik, humanitar, iqtisadi və akademik örtüklər altında fəaliyyət göstərir və CIA və Mossadın kəşfiyyat maraqlarına xidmət edir.
Son illərdə media sektorunda şübhəli fəaliyyətlər artıb. Cəlbedici şüarlar altında fəaliyyət göstərən bu təşəbbüslər, əslində, daha təhlükəli gündəmləri gizlədir. Jurnalistlər təkrar olunan hədəflənmə nümunələrini təsvir edirlər: QHT-lər və mədəniyyət institutları, qapalı otel zallarında keçirilən seminarlar, siyasi baxışlarla bağlı şübhəli suallar verən sorğular, sessiyadan sonrakı xüsusi görüş dəvətləri və yönləndirilmiş araşdırmalar üçün qeyri-rəsmi maliyyə təklifləri.
Bəziləri hətta səyahət dəvətləri və ya beynəlxalq media layihələrinə qoşulmaq üçün təkliflər alıb, lakin sonradan xarici gündəmlərə xidmət etdiklərini anlayıblar.
Bu təşəbbüslərin çoxu ABŞ-la əlaqəli qurumlar tərəfindən maliyyələşdirilib, tez-tez vasitəçi ölkələr, səfirliklər və ya regional mədəniyyət strukturları üzərindən yönləndirilib. “Labs” adı altında fəaliyyət göstərən bir qrup isə Yəmən kəşfiyyatı tərəfindən inkişaf yönümlü media qurumu adı ilə birbaşa casusluq əməliyyatları aparmaqda ifşa olunub.
Açıq gündüzdə casusluq
The Cradle tərəfindən üzə çıxarılan sızma texnikaları narahatedici dərəcədə eyni ssenarini izləyir. Yəmənlilər bildirirlər ki, xarici nömrələrdən – çox vaxt İsrail və ya Avropa ölkə kodları ilə – istənilmədən mesajlar alırlar, bu mesajlarda onlara KİV və ya QHT-lərdə yüksək maaşlı işlər təklif olunur.
Bu mesajlar tez-tez alim və ya peşəkar kimi təqdim olunur, inam qazanmaq üçün tanınmış yerli şəxslərə istinad edir və həssas yerlər, icma liderləri və hərbi infrastruktur barədə dəqiq məlumatlar toplamağa çalışır.
Sənadakı jurnalist Əbdürrəhman xatırlayır ki, Facebook-da dostlarının və ya həmkarlarının hesablarını təqlid edən hesablardan mesajlar alıb:
“Başlanğıcda, tanış adlar daşıyan hesabların şəxsi mesajları gəlirdi – bəzən profil şəkilləri də dostlarımın və ya həmkarlarımın şəkilləri olurdu. Amma hesablara baxanda görürdüm ki, yenidir, demək olar ki, heç bir paylaşımları yoxdur.”
Bir hesab onun həmkarı barədə həssas məlumat istəyib; digəri isə onu əvvəlcə siyasi müzakirəyə cəlb edib, sonra isə şübhəli link göndərib.
“Daha pisi,” deyə o əlavə edir, “bəzi hesablar eyni dili istifadə edirdi – sanki hamısını eyni mənbə idarə edirdi. Həqiqi adlar və şəkillərin istifadəsi isə aldadıcı oyunu daha da çətin aşkar edilən edirdi.”
Ənsarullahın Siyasi Şurasının üzvü Sultan əl-Samie təsdiqləyir ki, gənclər kütləvi şəkildə hədəfə alınır. O, The Cradle-la Sənadan olan bir gəncin hekayəsini bölüşür: bu gənc ailəsinin yoxsulluğundan istifadə edən Mossadla işlədiyini etiraf edib. Ona 250 dollar qarşılığında gizli kamera tətbiqi quraşdırmaq və öz məhəlləsini – küçələrini, dalanlarını, nəzarətçilərini və yerli rəsmiləri – sənədləşdirmək tapşırılıb:
“Tapşırıqlar qruplar arasında bölünmüşdü, hər bir qrupda təxminən 94 nəfər vardı. Hər yeni tapşırıqla ödəniş artırdı – əvvəl 300 dollar, sonra 600 dollar və daha dəqiq şəkil və görüntülərə görə daha böyük məbləğlər.”
Samie xəbərdarlıq edir ki, son bir neçə ayda Mossad artıq bir neçə gənc oğlan və qızı uğurla cəlb edib.
The Cradle tərəfindən araşdırılan gizli işlərdən birində jurnalistlərdən Sənanın siyasi baxımdan həssas Səbin Meydanı barədə detallı hesabatlar istənilib – bu meydan İsrailin hava hücumlarının tez-tez hədəfi olub. Onlara yoxlama-buraxılış məntəqələrinin şəkillərini çəkmək, binaların istifadəsini sənədləşdirmək və telekommunikasiya infrastrukturunu qiymətləndirmək tapşırılıb.
Məlumat müharibəsi evlərə daxil olur
Casuslar və gizli fotoşəkillərdən kənarda, daha səssiz və sistemli bir sızma baş verir. Psixoloji müharibə üzrə mütəxəssis Əbdülhafiz Muacib iki təhlükəli giriş nöqtəsini müəyyən edir: sənədsiz afrikalı işçilər və tənzimlənməyən çatdırılma platformalarının çoxalması.
O izah edir ki, bu işçilərin çoxu Yəmənə qeyri-rəsmi yollarla daxil olub və indi həssas məkanlarda – rəsmilərin tez-tez getdiyi otellərdə və ya dövlət binalarının içində – çalışırlar, burada heç bir ciddi yoxlama olmadan kritik infrastruktura çıxış əldə edə bilirlər.
Muacibin sözlərinə görə, buna bərabər dərəcədə narahatedici olan məsələ Yəmənin şəhərlərində çatdırılma tətbiqlərinin nəzarətsiz sürətlə artmasıdır. Bu platformalar çox vaxt aydın hüquqi statusa və ya tanınmış sahibliyə malik deyil, lakin gündəlik həyata tam şəkildə daxil olaraq ətraflı şəxsi məlumatlar toplayırlar: ev ünvanları, ailə demoqrafiyası, istehlak vərdişləri, hətta yemək üstünlükləri:
“Bu şirkətlər gizli şəkildə fəaliyyət göstərir, rəqəmsal endirimlər və promosiyalar vasitəsilə genişlənir, lakin nə nəqliyyat, nə də telekommunikasiya nazirlikləri tərəfindən nəzarət olunur. Təhlükə isə cavabsız qalan suallardadır: Bu məlumatları kim toplayır, harada saxlanılır və sonda kimin əlinə keçir?”
Samie də bu xəbərdarlığı təkrarlayır. O bildirir ki, kəşfiyyat müharibəsi indi daha gizli və məkrli taktikalara keçir. Tənzimlənməyən miqrant işçilər və çatdırılma tətbiqləri artıq yalançı iş elanları, Avropa və Amerika nömrələri və sosial mühəndislik sxemləri vasitəsilə yəmənlilərin cəlb edildiyi rəqəmsal aldadıcı əməliyyatları tamamlayır – bunların hamısı düşmən kəşfiyyat agentliklərinə xidmət edir.
Casus şəbəkələri zərərsizləşdirildi
Səna təhlükəsizlik orqanlarının məlumatına görə, 2015-ci ildən 2024-cü ilin martına qədər 1,782-dən çox casus şəbəkəsi zərərsizləşdirilib və 25,665 nəfər xarici kəşfiyyatla əməkdaşlığa görə həbs olunub. 2025-ci ilin yanvarında, hakimiyyət orqanları Britaniyanın MI6 və Səudiyyə kəşfiyyatı üçün işləyən, Yəmənin Qəzzaya dəstəyini sabotaj etməyə yönəlmiş bir casus şəbəkəsinin tutulduğunu açıqladı.
Bundan bir neçə gün əvvəl Sə’dədə pilotsuz uçuş aparatlarının istehsal mərkəzlərini və komanda mərkəzlərini hədəf alan birgə CIA-Mossad hücrəsi ələ keçirilmişdi. Ən mühüm əməliyyat isə 2024-cü ilin mayında Yəmənin qərb sahillərində fəaliyyət göstərən ABŞ-İsrail casus şəbəkəsi olan “400-cü Bölmə”nin zərərsizləşdirilməsi oldu.
Onun missiyası: daxili müdafiəyə sızmaq və raket buraxılış və komanda məntəqələrini müəyyənləşdirmək idi. Bu şəbəkənin məhv edilməsi Vaşinqton və Təl-Əvivin hava zərbələrinin dəqiqliyinə ciddi zərbə vurdu.
Sükut kodeksi
Yəmən indi özünü başqa bir müharibənin içində tapıb – pıçıltılar, tətbiqlər, QHT-lər və saxta iş elanları ilə aparılan bir müharibə. Vaşinqton və Təl-Əviv, indiyədək kənarda qalmış hesab edilən bir ölkənin sosial toxumasını və media məkanını yarmağa çalışırlar.
Lakin ənənəvi təhdidlər də sürətlənir. 23 iyulda İsrailin “Channel 14” telekanalı xəbər verdi ki, işğalçı ordu Yəmənə qarşı “böyük hücum” adlandırdığı əməliyyata hazırlaşır və İsrailin siyasi rəhbərliyindən yaşıl işıq gözləyir. Hesabata görə, Təl-Əvivin təhlükəsizlik qurumları “Səna hökumətinə qarşı böyük hücum planı üzərində gecə-gündüz işləyir”.
Buna baxmayaraq, Yəmən regional balansları formalaşdırmağa davam edir – və onun ilham verdiyi müqavimət yalnız hərbi deyil. O, mədəni, informativ və xəritəyə salınması, sızılması və ya proqnozlaşdırılması çətin olan bir cəmiyyətə söykənir.
Bu çoxqatlı təhdidlərə cavab olaraq, Səna İnformasiya Nazirliyi Telegram, X, Facebook və Instagram kimi platformalarda “Midri” – yəmən ləhcəsində “Bilmirəm” mənasını verən – adlı ictimai maarifləndirmə kampaniyasına başladı.
Kampaniya vətəndaşları onlayn məxfi məlumat paylaşmamağa çağırır. Xüsusi hesab telefon dinləmələri, fişinq və Starlink kimi peyk xidmətlərinin riskləri barədə xəbərdarlıq edən videoları mütəmadi olaraq paylaşır, çünki rəsmilər bu xidmətlərin düşmən orduları tərəfindən istismar oluna biləcəyini bildirir.
Bir vaxtlar adi bir ifadə olan “Midri” indi kiber təhlükəsizlik doktrinasına və Yəmənin suverenlik kampaniyasının dayağına çevrilib. Qarışıqlığın qalxan, yayınmanın isə sağ qalma instinkti olduğu bir ölkədə “Midri” artıq passiv cavab deyil.
Bu, düşmən müdaxiləsindən Yəmənin sosial toxumasını qoruyan və onun daxili cəbhəsinin nə açıq, nə də satıla bilən olduğunu bəyan edən şüurlu müqavimət aktıdır.
Bu məqalədə ifadə olunan fikirlər “Qafqaz Times”ın mövqeyini əks etdirməyə bilər.
Mənbə: The Cradle