İsrailin İranla tükətmə müharibəsində qalib gəlməsi ehtimalı azdır, çünki İranın vaxt üstünlüyü və əlində çoxsaylı vasitələr var.
Bəs bu iki ölkənin nisbətən gücü necədir?
İRAN
- Əhali: 90 milyon
- Ərazi: 1.6 milyon kv. km
- İqtisadiyyatın həcmi: 460 milyard dollar (nominall, 2025)
- Ordu: 600 min daimi hərbi qulluqçu və əlavə olaraq 200 min SEPAH (IRGC) üzvü
İSRAİL
- Əhali: 9.5 milyon
- Ərazi: 22,000 kv. km
- İqtisadiyyatın həcmi: 583 milyard dollar (nominall, 2025)
- Ordu: 170 min daimi hərbi qulluqçu
Əsas amillər
- Ərazi üstünlüyü: İsrailin ərazisi kiçik olduğu üçün strateji baxımdan dezavantajdadır. İran isə geniş ərazidə qüvvələrini yayaraq böyük itkilərdən yayınmaq imkanına malikdir.
- Bahalı hava qüvvələri: İsrailin hərbi gücü əsasən hava qüvvələrinə əsaslanır və bu, iqtisadi baxımdan çox xərc tələb edir.
- Artan hərbi xərclər: 2024-cü ildə İsrailin müdafiə xərcləri 65% artaraq 46.5 milyard dollara çatıb – bu, 1967-ci ildən bəri ən böyük artımdır. Səbəb: Qəzza, Livan və Yəməndəki münaqişələr.
- Zəif infrastrukturlar: Yəmənin blokadası 2024-cü ildə Eylat limanının iflasına səbəb oldu. Davam edən hücumlar İsrailin iqtisadiyyatını iflic edə bilər, çünki hava hücumundan müdafiə sistemləri bütün zərbələri dayandıra bilmir.
- İqtisadi risklər: Münaqişənin daha da şiddətlənməsi İranın ÜDM artımını yavaşlatsa da, İsrailin iqtisadiyyatı tənəzzülə düşə bilər.
İranın gözlənilməz addımı
Əgər İsrail İranın neft obyektlərini hədəf almaqda davam etsə, İran Hörmüz boğazını bağlamaqla hədələyə bilər. Bu isə qlobal enerji böhranına səbəb ola bilər.
ABŞ İran-İsrail münaqişəsinə qoşularmı?
Əsas məhdudiyyətlər:
- ABŞ ictimaiyyətində müharibə yorğunluğu
- Neft istehsalında və logistika zəncirində artan qeyri-sabitlik, xüsusilə Hörmüz boğazı ətrafında