İsrail bazar günü İranda qərbdən Tehrana və şərqdə Məşhədə qədər uzanan genişmiqyaslı və dağıdıcı zərbələr endirdi. Bu, Baş nazir Benyamin Netanyahunun mülki şəxslərin öldürülməsinə görə İranın “ağır bədəl” ödəyəcəyini vəd etməsindən sonra baş verdi.
Vəziyyətin sakitləşməsi görünmədiyindən, İran bildirib ki, mülki vətəndaşlar üçün məscidlər, metro stansiyaları və məktəblər müvəqqəti bomba sığınacaqları kimi açılacaq, çünki İsrailin amansız hücumları davam edir.
Onilliklər boyu davam edən düşmənçilik və vasitəçilər, gizli əməliyyatlar vasitəsilə aparılan kölgə müharibəsindən sonra, bu son qarşıdurma arxada qalan iki düşmən arasında bu qədər intensiv atəş mübadiləsi ilə müşahidə olunan ilk haldır. Bu isə bütün Yaxın Şərqi cənginə ala biləcək uzunmüddətli münaqişə qorxularını artırıb.
İsrail bazar günü İranın müxtəlif ərazilərinə hücum edərkən, İran da cavab olaraq raket atəşi ilə qarşılıq verdi. Yerli əhaliyə sığınacaq axtarmaları tövsiyə olundu, Yerusəlim üzərində partlayış səsləri eşidildi, Tehranda isə hava hücumundan müdafiə sistemlərinin işə düşdüyü bildirilir.
Döyüşlər başladığı gündən bəri hər iki ölkədə yaşayış məntəqələri ölümcül zərbələrə məruz qalıb. Bazar günü Netanyahunun İranı mülki şəxsləri hədəf almaqda ittiham etməsi ilə vəziyyət daha da gərginləşib.
“O, qadınların, uşaqların və mülki vətəndaşların planlı şəkildə qətlə yetirilməsinə görə İran çox ağır bədəl ödəyəcək,” – deyə Baş nazir Benyamin Netanyahu Təl-Əviv yaxınlığındakı sahil şəhəri Bat Yamda, raket zərbəsi nəticəsində dağılan yaşayış binasının ərazisinə baş çəkərkən bildirib.
Bu açıqlama, rəsmi məlumatlara görə, İranın İsraili hədəf alan raket zərbələri nəticəsində gecə saatlarında azı 10 nəfərin həlak olmasından bir neçə saat sonra səsləndirilib. Bununla da cümə günündən bəri İranın başladığı cavab hücumlarında ümumi ölənlərin sayı 13-ə çatıb, 380 nəfər isə yaralanıb.
Eyni zamanda, İran dövlət televiziyası İsrailin bazar günü İranın mərkəzindəki bir yaşayış binasını vurması nəticəsində azı 5 nəfərin öldüyünü bildirib. Bildirilib ki, zərbə sıx məskunlaşmış ərazidə endirildiyindən, ölənlərin sayı arta bilər.
İranın səhiyyə nazirliyinə istinad edən yerli media, cümə günündən şənbə gününə qədər İsrailin hücumları nəticəsində, aralarında qadın və uşaqların da olduğu azı 128 nəfərin öldüyünü, 900 nəfərin isə yaralandığını qeyd edib.
Bazar günü İsrail ordusu bildirib ki, hava qüvvələri İranın şərqində yerləşən Məşhəd hava limanını vurub. Bu, indiyə qədər münaqişə çərçivəsində həyata keçirilmiş ən uzaqməsafəli hücumdur və hədəf İsraildən təxminən 2,300 kilometr (1,430 mil) uzaqlıqda yerləşir.
Netanyahu, Fox News-a verdiyi müsahibədə, İsrailin İranın kəşfiyyat rəhbəri Məhəmməd Kazemini öldürdüyünə güclü eyham vurub. O deyib ki, “biz Tehranda baş kəşfiyyat zabitini və onun müavinini vurduq”, İsrail qırıcıları paytaxt üzərində hava hücumları həyata keçirdiyi vaxtda.
– “Razılaşma bağlayın” –
Tehranın üzərində ağır tüstü buludu asılmışdı, çünki İsrail təyyarələri iki yanacaq anbarını hədəfə almışdı. Yerli media, həmçinin şəhər mərkəzindəki polis qərargahının da İsrailin zərbəsinə məruz qaldığını bildirib.
İsrail ordusu isə gecə boyunca paytaxtda “80-dən çox” hədəfin vurulduğunu açıqlayıb.
Benzin doldurma məntəqələrinin ətrafında uzun növbələr yaranmışdı, əksər müəssisələr isə bağlı qalmışdı. Tehranın yol patrul xidmətinin rəhbəri IRNA xəbər agentliyinə bildirib ki, “paytaxtın çıxış yollarında ağır nəqliyyat sıxlığı müşahidə olunur”.
Bununla belə, bəzi sakinlər şəhəri tərk etməməkdə qərarlıdırlar.
“Müharibənin öz gərginliyi olur, bu təbiidir. Amma mən şəhərimi tərk etməyəcəyəm,” – deyə 31 yaşlı Şoku Rəzzazi AFP-yə bildirib.
ABŞ Prezidenti Donald Tramp isə bildirib ki, Vaşinqtonun İsrailin cümə günü başladığı və əsas hərbi və nüvə obyektlərini hədəf alan bombardman kampaniyası ilə “heç bir əlaqəsi yoxdur”.
Lakin Tramp əlavə edib ki, əgər İran ABŞ maraqlarına hücum etsə, o zaman ABŞ ordusunun “bütün gücünü və qüdrətini” səfərbər edəcək. Daha sonra isə hər iki tərəfi “razılaşma bağlamağa” çağırıb.
Buna baxmayaraq, İranın baş diplomatı Abbas Əraqçi bildirib ki, Tehranın əlində ABŞ qüvvələrinin İsrailin hücumlarına dəstək verdiyini sübut edən “möhkəm dəlillər” var.
İsrail polisi bildirib ki, İsrailin Aralıq dənizi sahilində, Təl-Əviv yaxınlığındakı Bat Yam şəhərində gecə baş vermiş raket zərbəsi nəticəsində altı nəfər həlak olub, azı 180 nəfər isə yaralanıb.
Səhər açılarkən dəbilqə və baş fənəri taxmış təcili yardım işçiləri dağıdılmış binanın qalıqları arasında axtarış aparıblar.
“Partlayış oldu və mən elə bildim ki, bütün bina uçdu,” – deyə Bat Yam sakini Şahar Ben Sion bildirib.
“Sağ qalmağımız möcüzə idi.”
İsrailin şimalında isə xilasedicilər və tibb işçiləri şənbə axşamı saatlarında Tamra şəhərində üçmərtəbəli binanın zərbə nəticəsində dağıldığını, dörd qadının həyatını itirdiyini bildiriblər.
– “Qırmızı xətt” –
Bazar günü səhər saatlarında Tehranda bir sıra partlayışlar baş verib.
İsrail bildirib ki, qüvvələri Tehranda yerləşən Müdafiə Nazirliyinin qərargahını vurub. İranın Tasnim xəbər agentliyi isə həmin ərazidə dağıntıların olduğunu təsdiqləyib.
İsrail ordusu, həmçinin nüvə obyektlərini – o cümlədən məxfi Müdafiə İnovasiya və Tədqiqat Təşkilatını (SPND), yanacaq tankerlərini və digər hədəfləri vurduğunu açıqlayıb.
İran mediası daha sonra bildirib ki, polis İsrailin Mossad casus agentliyi ilə əlaqədə şübhəli bilinən iki nəfəri saxlayıb.
Buna cavab olaraq, İsrail də İran kəşfiyyatı ilə əlaqədə şübhəli bilinən iki şəxsi həbs etdiyini açıqlayıb.
Bazar günü İsrail ordusu İran vətəndaşlarını ölkə üzrə silah obyektlərinin yaxınlığındakı əraziləri tərk etməyə çağırıb.
İranın dövlət televiziyasına görə, xarici diplomatlarla görüşdə Abbas Əraqçi bildirib: “Sionist rejim nüvə obyektlərinə hücum etməklə beynəlxalq hüquqda yeni bir qırmızı xətti keçdi.”
“O təcavüz dayansa, təbii ki, bizim cavablarımız da dayanacaq,” – deyə o əlavə edib.
İran ABŞ-la bazar günü keçirilməsi planlaşdırılan nüvə danışıqlarını ləğv edib, atəş altında olduqları halda danışıqlar aparmağın “mənasız” olduğunu bildirib.
Bazar günü İran İnqilab Keşikçiləri Korpusu İsrail hərbi təyyarələrinin yanacaq doldurma məqsədilə istifadə etdiyi obyektləri vurduqlarını bəyan edib.
Mənbə: AFP