Fizikanın qanunları, mühəndislik məhdudiyyətləri və döyüş meydanının reallıqları göstərir ki, ABŞ-ın GBU-57 adlı bunker-deşici bombası İranın dərin yeraltı nüvə obyektlərini məhv etməkdə uğursuz ola bilər.
Dərinlikdə yerləşir, uzunömürlü inşa olunub
- İranın mərkəzində, Qum şəhəri yaxınlığında, dağların altında təxminən 80–90 metr dərinlikdə yerləşən Fordow uran zənginləşdirmə zavodu çoxqatlı qaya və dəmir-beton təbəqələrlə qorunur.
- GBU-57 bombası maksimum təxminən 60 metr dərinliyə nüfuz edə bilir və daha dərinə gedə biləcəyinə dair heç bir sübut yoxdur – bunu keçmiş ABŞ kəşfiyyat əməkdaşı Matthew Shoemaker bildirib.
- Fordow obyektini sıradan çıxarmaq üçün eyni nöqtəyə ardıcıl və dəqiq şəkildə bir neçə GBU-57 bombası atılmalıdır ki, dağın altına “deşik açılsın”.
Lakin bu da kifayət etməyə bilər, çünki Fordow-da uranı fırladan sentrifuqalar müxtəlif otaqlara səpələnmiş vəziyyətdə yerləşir.
Bu isə o deməkdir ki, hətta dəqiq hədəflənmiş bir bombardman belə uğursuz ola bilər.
Böyük bomba, böyük problemlər
- 13.6 metrik ton ağırlığında olan GBU-57 bombası o qədər ağırdır ki, onu yalnız “B-2 Spirit” tipli gizli bombardmançı daşıya bilir – ABŞ ordusunda isə cəmi 19 belə strateji təyyarə mövcuddur.
- Bu bombanı Missurinin Whiteman aviabazasından və ya Hind okeanındakı Diego Qarsiyadan buraxmaq üçün 15 saatdan çox uçuş, havada yanacaq doldurma əməliyyatı və riskli yaxın məsafədən buraxma tələb olunur, çünki GBU-57 uzaq məsafədən buraxılan “standoff” tipli silah deyil. Bu da onu radarlara və hava hücumlarına qarşı həssas edir.
Yan təsirlər riski
- BMT Atom Enerjisi Agentliyinin (IAEA) məlumatına görə, Fordow obyektində uran 60%-ə qədər zənginləşdirilir. Birbaşa zərbə halında radioaktiv maddələrin ətrafa yayılması – yəni nüvə çöküntüsü riski mövcuddur.
Yüksək səviyyədə qorunan hava məkanı
- İranın nüvə obyektləri çoxqatlı hava hücumundan müdafiə sistemləri ilə əhatə olunub və bu sistemlər daxil olan bombardmançıları hədəfə almağa hazırdır.
- İran artıq sübut edib ki, dronlar və raketlərlə cavab verə bilir – bu isə ABŞ hərbi gəmilərini və bazalarını risk altına salır.
Hələ real döyüşdə sınaqdan keçirilməyib
- GBU-57 real müharibədə hələ heç vaxt istifadə olunmayıb, bu səbəbdən onun bunker-deşici effektivliyi ilə bağlı suallar qalır.
- Sonda qeyd edək ki, bu cür böyük bombaları daşıyan B-2 təyyarələrinin bölgəyə göndərilməsi ABŞ-ı birbaşa İsrail–İran qarşıdurmasına cəlb etmiş olacaq.