“National Geographic”in “Beş qədim sirri heç vaxt çözə bilməyəcəyik?” adlı məqaləsi əsasında qədim dövrlərdən qalan sirli strukturlar və onların əhəmiyyəti barədə geniş araşdırmasını təqdim edirik.
Bu yazı, müxtəlif mədəniyyətlərin özündən sonra buraxdığı qeyri-adi memarlıq nümunələrini dərin təhlil etməyə və onların insanlıq tarixindəki əhəmiyyətini anlamağa çalışır.
Paskalya adası: Moai heykəllərinin fəlsəfəsi
Paskalya adası (yerli adı ilə Rapa Nui), dünyanın ən uzaq insan yaşayış məskənlərindən biridir. Burada yerləşən moai adlı yekpare daş heykəllər qədim insanların texnoloji gücünü və inanclarını ortaya qoyur. Bu nəhəng strukturların hazırlanması və daşınması metodları hələ də tam aydın deyil. Yerli əfsanələrdə heykəllərin “yürüyərək” yerləşdirildiyi qeyd edilir. Müasir arxeoloji araşdırmalar göstərib ki, halatlar və xüsusi texnikalarla bu daşları kavisli baza üzərində hərəkət etdirmək mümkündür.
Bu heykəllərin hazırlanma məqsədi barədə isə iki fərqli nəzəriyyə irəli sürülür. Bəziləri moai heykəllərini siyasi gücün simvolu kimi dəyərləndirir, digərləri isə onların dini və ya rituallarla bağlı olduğunu iddia edir. Adadakı ağac və daş tabletlərin üzərindəki rongorongo yazıları da hələlik deşifrə olunmayıb və bu mətnlər bəlkə də Paskalya adasının qədim sirrlərini üzə çıxara bilər.
Carnac daşları: qədim rəvayətlər və arxeoloji reallıqlar
Fransanın Carnac kəndində yerləşən 3.000-dən çox dikili daş, neolit dövrünə (e.ə. 4500–2000 illəri) aid edilir. Bu daşların mənşəyi və məqsədi ətrafında müxtəlif nəzəriyyələr mövcuddur. Onların astronomik hadisələri izləmək üçün bir təqvim sistemi kimi istifadə edildiyi, qədim tanrılara həsr edildiyi və ya ata-babaları xatırlamaq üçün düzəldildiyi güman edilir.
Carnac daşlarının Bröton mədəniyyətində müqəddəs hesab edilməsi, onların üzərinə müxtəlif dövrlərdə əlavə edilmiş simvollarla təsdiqlənir. Roma dövründə tanrı təsvirləri, daha sonra isə xristian rəmzləri bu daşların üzərində həkk olunmuşdur. Bununla belə, bu “gri ordu”nun əsl mənası və məqsədi tarixə gömülüb.
Böyük yılan höyüyü: Amerika yerlilərinin astronomik məkanı?
ABŞ-ın Ohayo ştatında yerləşən Böyük yılan höyüyü, 396 metr uzunluğunda təsvirli bir memarlıq möcüzəsidir. Höyüyün qədim Fort Ancient mədəniyyətinə aid olduğu güman edilir və onun yaz gündönümü ilə düz xətt üzrə yerləşməsi nəzəriyyəni gücləndirir ki, bu struktur astronomik müşahidələr üçün tikilmiş ola bilər. Lakin bu sirli quruluşun əsl məqsədi hələ də tam izah edilə bilməyib.
Nasca xətləri: Perunun təsvirli sirlər dünyası
Perunun cənub-qərbindəki Nasca xətləri, 2.000 ildən çox yaşı olan möcüzəli rəsmlərdir. Çöllərə həkk edilmiş bu təsvirlərin kim tərəfindən və nə üçün yaradıldığı haqqında müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürülüb. Sulama sistemləri, astronomik təqvimlər, dini mərasim yolları və ya hətta qədim uçuş eniş zolaqları kimi məqsədlər təklif olunub.
Son dövrdə alimlər bu xətlərin daha çox rituallarla bağlı olduğunu və onların kənarlarında izlərin qaldığını bildirirlər. Bu isə xətlərin dini və ya mərasim məqsədilə çəkildiyi fikrini dəstəkləyir.
El Dorado: xəzinə şəhəri və onun əfsanəsi
El Dorado adı, əvvəllər qızıla bürünmüş bir insanı, daha sonra isə əfsanəvi bir şəhəri təsvir etmək üçün istifadə olunub. Cənubi Amerikada yerləşdiyi iddia edilən bu şəhər, Kolumbiya və ətraf bölgələrdə illərlə axtarılıb. Tarixi mənbələrdə Kolumbiyadakı Guatavita gölü ilə əlaqələndirilən El Dorado, əsrlərdir xəyalpərəstlərin və alimlərin maraq mərkəzindədir.
Guatavita gölündə tapılmış bəzi qızıl əşyalar və zümrüdlər bu əfsanənin tamamilə uydurma olmadığını göstərir. Lakin gölü qurudub xəzinəyə tam şəkildə çatmaq cəhdləri hər dəfə uğursuzluqla nəticələnib.
Nəticə: antik sirlərin çağırışı
Antik dünyanın sirli qalıqları tariximizin mürəkkəbliyini və dərinliyini ortaya qoyur. Lakin bu strukturların mənasını tam şəkildə anlamaq üçün hələ uzun illər araşdırma aparmaq lazım olacaq. Bu sirrlərin bəziləri isə, bəlkə də, heç vaxt açılmayacaq. Onlar, keçmişdən gələcəyə bir mesaj kimi, sükut içində bəşəriyyətin tarixini müşahidə etməyə davam edəcəklər.