Türkiyəli analitiklərin çoxu hesab edir ki, Suriya məsələsi və kürd dosyesi ilə bağlı olaraq, amerikalı Tom Barak və Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında ciddi fikir ayrılığı yoxdur.
Qafqaz Times -ın xəbərinə görə, Türkiyə hakimiyyəti və iqtidar partiyası tez-tez PKK-nın silahsızlaşdırılması kimi mühüm nailiyyətdən danışsa da, Suriyanın şimalında vəziyyət hələ də qeyri-müəyyəndir. Çünki “Suriya Demokratik Qüvvələri” (SDQ) və “Xalq Müdafiə Dəstələri” (YPG) kimi kürd silahlı qrupları hələ də PKK lideri, həbsdə olan Abdullah Öcalanın göstərişlərinə tabedirlər.
Bu səbəbdən Ankara gözləyir ki, PKK-nın buraxılması və silahsızlaşdırılması ilə yanaşı, Suriyadakı kürd döyüşçülər də ya silahlarını yerə qoysunlar, ya da Əhməd əş-Şaraanın rəhbərlik etdiyi Müvəqqəti Suriya Hökumətinə və Heyət Təhrir əş-Şam qüvvələrinə qoşulsunlar. Lakin müşahidələr göstərir ki, bu məsələ PKK-nın silahsızlaşdırılması dosyesindən daha çətin görünür.
Ərdoğan hökumətinin ümidi budur ki, Öcalanın rəhbərlik etdiyi Suriyalı kürdlər ABŞ-la razılaşaraq muxtariyyət tələbindən əl çəkib öz ərazilərinin tam nəzarətini Dəməşqə təhvil versinlər.
Hazırda prezident Ərdoğan və onun xarici işlər naziri Hakan Fidan Suriyanın şimalındakı kürd məsələsi haqqında danışmırlar. Sanki bu məsələnin həllini ABŞ-ın xüsusi elçisi Tom Baraka həvalə ediblər.
ABŞ-ın Suriya üzrə səfiri və Trampın xüsusi nümayəndəsi Tom Barak hazırda həm Dəməşq rəsmiləri, həm də Suriyanın şimalındakı kürd liderlərlə görüşlər keçirir. Türkiyəli siyasi müşahidəçilər isə deyirlər ki, Barak amerikalı diplomat kimi deyil, sanki Türkiyə prezidenti kimi danışır. Onun ifadə etdiyi fikirlər əvvəllər Ərdoğanın dəfələrlə təkrarladığı fikirlərlə üst-üstə düşür.
Ankarada çıxan və təhlükəsizlik orqanlarına yaxınlığı ilə tanınan “Yeni Berlik” qəzeti yazır ki, Barak kürdlərə birbaşa olaraq bildirib: “Suriya kürdlərinin yeganə yolu Dəməşqlə birləşməkdir.”
Barak eyni zamanda ABŞ dövlət katibi Marko Rubionun kürdlərlə bağlı bəzi açıqlamalarını da düzəltməyə çalışıb. Çünki Rubionun bəyanatlarından İraq kürdlərinə tam müstəqillik verilməsi niyyəti hiss olunurdu. Barak isə bu fikri təkzib edərək deyib: “Rubionun məqsədi müstəqillik vermək deyildi, o sadəcə kürdlərə hörmət göstərilməsini təklif edirdi.”
Türkiyə ilə PKK arasındakı münasibətlərin Suriya şimalına təsiri də diqqət mərkəzindədir. Gözlənilir ki, Türkiyəyə daxil ola bilməyən bəzi PKK üzvləri silahsızlaşdırılma prosesindən sonra Ankara ilə razılaşdırılmış şəkildə Suriyanın şimal bölgələrinə yerləşdiriləcək.
Barak: Kürdlərlə Dəməşq arasında fikir ayrılığı dərinləşir
Ankara Suriyanın şimalındakı proseslərə optimist yanaşır. Ərdoğan və onun komandası ümid edirlər ki, Öcalanın təlimatına əsasən, kürd qrupları Ankara və Dəməşq qarşısında geri çəkiləcəklər. Ərdoğan gözləyir ki, Tom Barak bu danışıqlarda tezliklə nəticəyə çatsın. Barak artıq Əhməd əş-Şaraa ilə görüşüb, SDQ-nin baş komandanı Məzlum Abdi ilə isə iki dəfə telefonla danışıb.
Amma reallıq göstərir ki, razılaşma əldə olunması vaxt alacaq. Barak da bu barədə açıq danışmaqdan çəkinmir.
O, “Associated Press”ə müsahibəsində bildirib ki, Əhməd əş-Şaraanın rəhbərlik etdiyi müvəqqəti hökumətlə PKK-nın təsiri altındakı kürd qrupları arasında ciddi fikir ayrılıqları mövcuddur. Eyni zamanda deyib ki, kürd döyüşçülərinin statusu məsələsi Suriya hökumətinin ölkədə sabitliyi bərpa etməsinə mane olur.
Niyə Barak Ərdoğan kimi danışdı?
Ərdoğan hökumətinin ümidini artıran amillərdən biri də Tom Barakın son bəyanatlarıdır.
Əhməd Hakan, “Hürriyet” qəzetinin baş redaktoru və Ərdoğana yaxın fiqurlardan biri, Barakın tam olaraq Ərdoğanın mövqeyini ifadə etdiyini deyir.
Hakan qeyd edir: “Tom Barak dedi ki, Vaşinqton Suriyada yalnız bir dövlət, bir millət və bir ordu görmək istəyir. Onun bu sözlərini oxuyanda elə bildim ki, Türkiyə prezidentinin çıxışını dinləyirəm. Bu fikirlər tam şəkildə Türkiyənin Suriya ilə bağlı qırmızı xətlərini əks etdirir. Məncə, biz hamımız qəbul etməliyik ki, bir dövlət, bir millət və bir ordu modelindən başqa bir alternativ yoxdur.”
Türkiyənin uzun illərdir PKK-ya qarşı “bir millət, bir dövlət, bir bayraq” şüarını səsləndirdiyi nəzərə alınarsa, bu yanaşmanın indi Suriyada da öz əksini tapması təsadüfi deyil.
Trampın nümayəndəsi kürdləri təəccübləndirdi
Tom Barak bir müddət əvvəl Türkiyənin NTV kanalına verdiyi müsahibədə SDQ və PYD kimi PKK-ya bağlı qrupların ABŞ üçün “yerli müttəfiqlər” olduğunu və dəstəyin davam edəcəyini demişdi.
Bu açıqlama Ərdoğanın komandası tərəfindən sərt şəkildə tənqid olunmuşdu. Amma Barak son açıqlamasında bu qrupları açıq şəkildə tənqid etdi və kürd liderlərini narahat edəcək mesajlar verdi.
Barak deyib: “SDQ-nin Suriya ordusunda ayrıca bir bölmə kimi fəaliyyət göstərməkdə israrlı olması böyük problemdir. Biz onların Suriya ordusuna tam şəkildə inteqrasiya olunmasını istəyirik. Amma görünür, kürd komandanlar bu prosesə ləng yanaşırlar. Tövsiyəm budur ki, işi sürətləndirsinlər.”
Barak əlavə edib: “Yeganə çıxış yolu budur ki, SDQ Dəməşqə qoşulsun. Mənim açıq mesajım budur. Biz hesab edirik ki, bölgədə federasiya modeli işlək deyil. Hər kəs bu həqiqəti qəbul etməlidir.”
Trampın nümayəndəsi həmçinin qeyd edib ki, kürd dosyesi üzrə aparılan danışıqların bütün mərhələsini özü idarə edəcək və Ankara bu çərçivədə öz istəklərini ona çatdıra bilər.
Əgər gələcək danışıqlarda irəliləyiş olarsa, ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Ankara ilə Suriya kürd komandirləri arasında birbaşa görüşlərin də baş tutacağı gözlənilir.
Barak və Fransanın Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Jan-Batist Fior indiyədək iki dəfə Dəməşqlə SDQ arasında aparılan müzakirələrdə iştirak ediblər. Hələlik Barakın Məzlum Abdi ilə son telefon danışığında konkret nələrdən danışdığı bəlli deyil.
Lakin o, jurnalistlərə verdiyi açıqlamada bildirib: “Dəməşq deyir ki, SDQ-dəki bütün döyüşçülər Suriya ordusunda qeydiyyatdan keçməli və mərkəzi hakimiyyətin təyinatı ilə müxtəlif bölgələrə göndərilərək ordu bölmələrinə daxil edilməlidir. Amma kürdlər ordunun içində ayrıca korpus, xüsusi komandanlıq və özəl coğrafi nəzarət istəyirlər. Bu isə nə Dəməşq, nə Vaşinqton, nə də Ankara üçün qəbulediləndir.”
Davamı var…